Sploty tkanin

Tkaniny tworzy się przez przeplatanie nitek osnowy (warp) prostopadle prowadzonym wątkiem (wert). Nitki te biegną odpowiednio wzdłuż i w poprzek materiału.Gęstość tkaniny zależy od liczby nitek tkaniny (osnowy lub wątku) na odcinku 10 cm. Brzegi tkaniny nazywa się krajkami (selvedges, selvages) i są one zwykle gęściej tkane. Ponieważ osnowa jest naciągnięta, by można było tkać równo, odzież kroi się zwykle "z długości", tak ze linie osnowy biegną równolegle do ciała. Elastyczność krzyżujących się nitek ułatwia rozciąganie się tkaniny w miejscach takich jak siedzenie, kolana czy łokcie. Rozróżniamy podstawowe rodzaje splotów:

Splot płócienny to jeden z podstawowych splotów tkackich, który jest jednocześnie podstawą do tworzenia splotów pochodnych. W splocie tym wykonywane są tkaniny potocznie nazywane płótnem. Wielkość przeplotu osnowy i wątku jest taka sama i wynosi 1, co oznacza się wyróżnikiem splotu.

Na powierzchni tkanin o splotach skośnych powstają skośne rządki. Nachylenie ich zależy od gęstości nitek wątku i osnowy. Przy jednakowej gęstości nitek wątku i osnowy rządki biegną pod kątem 45^o do brzegu tkaniny. 

Jeżeli gęstość osnowy jest większa od gęstości wątku, rządki tworzą z brzegiem tkanin kąt większy niż 45^o. 

W zasadniczym splocie skośnym nitka wątku przebiega stale nad dwiema i pod jedną nitką osnowy, przy czym za każdym nawrotem nitki wątku przeplot przesuwa się o jedną nitkę osnowy. Do oznaczania kierunku rządków przyjmuje się litery S i Z. Jeżeli rządki po prawej stronie tkaniny biegną w górę ku prawemu brzegowi, to po stronie lewej biegną w górę ku lewemu brzegowi tkaniny, a zatem prawa strona ma inny wygląd niż strona lewa.

Tkaniny o splocie skośnym są bardziej miękkie i porowate niż tkaniny o splocie płóciennym wykonane z takich samych nitek. Splot ten i jego odmiany stosuje się często dla tkanin wełnianych i wełnopodobnych.

W splotach atłasowych, podobnie jak w skośnych, wątek przebiega nad lub pod większą liczbą nitek osnowy. Liczba nitek w raporcie wynosi co najmniej 5. Punkty przeplotu nitek osnowowych z wątkowymi nie tworzą ciągłych skośnych linii, lecz są rozproszone w określonym porządku i wobec tego mało widoczne, przez co powierzchnia tkaniny jest gładka i zależnie od połysku nitek mniej lub bardziej lśniąca.

Jeżeli w miejscach przeplotu osnowa pokrywa wątek, a pozostała powierzchnia splotu jest pokryta luźno leżącymi nitkami wątku, to taki nazywa się satynowym. Przy splocie satynowym po lewej stronie tkaniny występuje odpowiedni splot atłasowy i odwrotnie.

Sploty atłasowe i satynowe stosuje się przede wszystkim w tkaninach z nitek lśniących - z jedwabiu naturalnego, sztucznego i syntetycznego lub bawełny merceryzowanej. Splot atłasowy podkreśla bowiem połysk nitek. W tkaninach o splocie atłasowym można łączyć dwa rodzaje nitek, przy czym cenniejszą z nich uwidacznia się po prawej stronie tkaniny.